Op 5 oktober 2025 vond in Filmtheater Focus in Arnhem de jaarlijkse Oostpact Filmtop plaats! Makers (van acteurs tot gaffers, regisseurs tot producenten) fondsen, vertoners en beleidsmakers kwamen samen in open gesprekken over wat er nodig is om structureel verder te bouwen aan het filmecosysteem in Gelderland en Overijssel. Er is natuurlijk veel meer gezegd en besproken dan wij hier kunnen weergeven, maar in wat volgt krijg je een idee van de dag.

Gedeputeerde van de provincie Gelderland, Peter Drenth, opende de filmtop. Hij sprak zijn steun uit voor OostPact en kondigde zijn ambitie aan een regeling voor makers op te zetten. De toon voor de dag werd gezet met een trailercompilatie gemaakt door Bram Ruiter van werk dat is gemaakt in Oost Nederland de afgelopen jaren.

Projectleider Gaia Klabbers blikte terug op het jaar en lichtte toe hoe OostPact de komende periode zal inzetten op talentontwikkeling op maat, ontmoeting en professionalisering. Vervolgens nam dagvoorzitter Nawa Sira van Sluijs het over en loodste ons door een dag vol inzichten en kritische vragen.

Panel 1: Hoe verhoudt het Oosten zich tot andere filmregio’s?

Sprekers: Monique Ruinen (Hoofd Filmactiviteiten en Talentontwikkeling at Nederlands Filmfonds); Karen Mertens (strategisch beleidsmedewerker Cultuur en Erfgoed, gemeente Heerlen), Wim van der Aar (Filmmaker) en Joris Hoebe (project ontwikkelaar bij CineNord)

Onder andere Karen Mertens prees de diversiteit van het filmklimaat in Oost-Nederland: van animatie tot speelfilm, van stad tot platteland. Wim van der Aar benadrukte de waarde van lokale verhalen, maar ook de frustratie over het ontbreken van infrastructuur: “Als ik een producent zoek in de regio, weet ik eigenlijk niet goed waar ik moet beginnen.”

In de panelgesprekken klonk de behoefte aan meer specialisatie, producenten en een duidelijke infrastructuur. Monique Ruinen (Filmfonds) benadrukte dat het Filmfonds alle talenten in Nederland een kans wil geven om boven te komen drijven, door te investeren in onder andere ontwikkelingsprogramma’s en productie op andere plekken dan alleen de Randstad. Limburg, en specifiek de gemeente Heerlen, werd in het zonnetje gezet, omdat ze hier de hele keten ondersteunen: van educatie naar talentontwikkeling, naar productie, distributie en vertoning. Zowel vanuit het Filmfonds als door de provincie.

Maar ook het Noorden is een belangrijke inspiratiebron voor OostPact. Joris Hoebe vertelde over zijn ervaring in Friesland: “We hebben acht jaar moeten vechten voor een regionaal Filmfonds. Dat vraagt tijd, maar het begint met geloof in de eigen kracht.” Hij legde uit hoe lokale lobby en samenwerking hebben geleid tot structurele steun van de provincie Friesland die volgend jaar €1 miljoen in film investeert.

Zowel Karen als Joris wezen erop dat de economische impact van film vaak wordt onderschat: “Elke euro in film levert drie tot vier euro op,” aldus Joris. Er werd besproken dat film niet alleen cultuur is, maar ook een middel om werkgelegenheid, trots en binding in de regio te versterken. Uit de zaal kwam nog een belangrijke toevoeging van Gelders Doek initiator en kartrekker, Klaas-Arie: ‘’Het gaat naast economisch voordeel ook over identiteit.’’

Joris merkte op dat OostPact twee provincies bedient, net als CineNord. ‘’Wij merken dat het echt best wel heel pittig is. Zeker als er zo'n verschil is in investering. Dat maakt het samenwerken alleen nog maar moeilijker.’’ Hij pleit ervoor om Overijssel steviger bij OostPact te betrekken.

Hoe belangrijk het is om de hele keten te verbinden kwam ook meermaals naar voren: Zo zei Karen Mertens: “We hebben een ecosysteem gebouwd dat begint bij talent en eindigt bij publiek. En we beconcurreren elkaar niet binnen de provincie maar vullen elkaar aan.”

Na de lunch volgde een presentatie van Filmjournalist Fabian Melgers. Aan de hand van een aantal voorbeelden zoals De Beentjes van Sint-Hildegard, van God Los en Rietland liet hij zien hoe juist lokaal verankerde films een enorme aantrekkingskracht kunnen hebben en nationaal én internationaal succesvol kunnen zijn. Een aanmoedigend verhaal voor alle makers in de zaal!

Hierna besprak Bram Ruiter (filmmaker en OostPact-projectondersteuner) de vraag: “Hoe maken we ruimte voor specialisatie in een regio waar iedereen alles zelf moet doen?” (Lees hier de hele intro.)

Hij beschreef hoe zelfredzaamheid in het Oosten enerzijds een kracht is, maar ook een valkuil: “We putten onszelf uit met al die petten op. Niet alles hoeft in twee draaidagen gemaakt te worden door één persoon.” Zijn oproep vormde de aftrap voor de parallelle sessies waarvan de uitkomsten gedeeld werden door de verschillende moderatoren.

Zijn oproep vormde de aftrap voor de parallelle sessies waarvan de uitkomsten gedeeld werden door de verschillende moderatoren. Hier een greep van de punten die werden genoemd:

• Zichtbaarheid van welke specialisaties er zijn, wat er op een set gebeurt. Dit begint met het creëren van een loket of ontmoetingsplek waar ook kennisdeling kan plaatsvinden.
• Incentive-regeling voor reiskosten of verblijf om samenwerking met de Randstad te vergemakkelijken. Het is de bedoeling het gehele Nederlandse ecosysteem te verbeteren.
• Belang van educatie en filmclubs om jong talent vroeg te bereiken zodat zij op de hoogte zijn van de verschillende rollen die vervuld kunnen worden op een filmset.
• AV-apparatuur beschikbaar stellen aan elkaar binnen de regio en apparatuurhuur bevorderen. Als de faciliteiten/materiële condities goed zijn komen de gespecialiseerde professionals vanzelf.
• Serieuze budgetten leiden tot serieuze professionals. Filmmakers moeten eerder naar de fondsen stappen met hun plannen. Alles zelf doen is gevolg van financiering gebrek. Dit moeten we samen aanpakken.
• Tegelijkertijd durven makers durven geen realistische begroting op te stellen om angst helemaal niks te krijgen. Hier moet verandering in komen.
• Er moet een Filmcomissioner voor Oost-Nederland komen.

Panel 2: Samenwerking met Oost-Nederland. Waar zijn kansen en waar moet nog aan gewerkt worden?

Sprekers: Karlijn Milder (regisseur en DOP), Nicky Onstenk (Producent IJswater Films), Robbin van Mechelen (Producent), Vincent Tilanus (regisseur)

Hoe zorgen we ervoor dat makers en producenten die in Oost-Nederland willen werken dat ook kunnen doen? Dat die wil er is, dat werd goed duidelijk. Karlijn Milder, die de afgelopen jaren vanuit de Randstad werkte, kondigde aan weer naar Nijmegen te verhuizen vanwege het kleinschalige, de potentie en de ruimte om te experimenteren. Robbin van Mechelen, opgegroeid in Enschede, verwoordde dit breder gedragen gevoel ook: “Ik zou het liefst doen wat ik nu in Amsterdam doe, maar dan hier. De verhalen en locaties zijn er, de mensen ook. Wat nog mist, is een structuur die faciliteert.

Robbin benoemt de filmscreenings op de academie in Amsterdam als iets ontzettend waardevols voor beginnende makers. Daar ontmoet je mensen die al met beide benen in het werkveld staan. Vincent benoemde het belang van kwalitatieve coaching. Participation prizes zijn leuk maar als maker heb je daar minder aan dan een coach die je eens echt vertelt hoe het zit. Hoe cast je iemand? Ook als je geen acteurs kan vragen; hoe werk je met non-acteurs? Je kunt met toegang tot weinig middelen nog steeds tranentrekkend materiaal creëren. We moeten de lat hoog leggen, zowel voor makers als voor coaching.

Nicky Onstenk, producent uit Amsterdam, benadrukte het belang van bruggen slaan. ‘’Als producent in Amsterdam werk ik graag samen met crews uit het Oosten, maar dan moet ik weten wie er zijn, en er moet vertrouwen zijn.’’ Verder noemde ze mogelijkheden voor financiering cruciaal. Ook Vincent pleit voor een incentive-regeling en beargumenteerd dat het logisch zou zijn dat het belastinggeld dat in het Filmfonds zit in heel Nederland wordt uitgegeven. Maar de andere kant van het verhaal is ook dat er juist weer financiële en praktische voordelen kunnen zitten aan het produceren in regio’s buiten de Randstad. Hij benoemt mogelijkheden bij gemeenten en lokale omroepen die in de Randstad niet bestaan vanwege de grote aantallen makers. Andere panelleden merken op dat plekken die als filmlocaties dienen veel warmer en enthousiaster op filmcrews reageren dan in Amsterdam, waar eigenlijk te weinig ruimte is of waar te vaak gebruik wordt gemaakt van dezelfde locaties.

De panelleden concluderen dat Oost-Nederland veel potentie heeft: de energie is er, maar het is van groot belang dat de infrastructuur gaat groeien.

Heb jij suggesties of bepaalde wensen voor de Filmtop 2026? Laat het ons weten via info@oostpact.nl.